از خدا اطاعت کنیم نه از غیر او ...

اى کسانى که ایمان آورده‏اید خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاى امر خود را نیز اطاعت کنید پس هر گاه در امرى دینى اختلاف نظر یافتید اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید آن را به کتاب خدا و سنت پیامبر او عرضه بدارید این بهتر و نیک‏فرجام‏تر است .

                                                                                                   سوره ی نساء 59 

این آیه به وظیفه مردم در برابر خدا و پیامبر (ص) اشاره می کند. با وجود سه مرجع خدا، پیامبر (ص) و اولی الامر هرگز مردم  در بن بست قرار نمی گیرند.

آمدن این سه مرجع برای اطاعت، با توحید قرآنی منافات ندارد، چون اطاعت از پیامبر (ص) و اولی الامر نیز شعاعی از اطاعت خدا و در طول آن است، نه در عرض آن و به فرمان خداوند اطاعت از این دو لازم است.

در تفسیر نمونه به نقل از ابن عباس آمده است که وقتی پیامبر اسلام (ص) هنگام عزیمت به تبوک، علی (ع) را در مدینه به جای خود نهاد و فرمود: "انت منی بمنزله هارون من موسی" این آیه نازل شد.

در آیه قبل سفارش شد که امانات به اهلش سپرده شود، این آیه گویا می فرماید: این سپردن به اهل، در سایه اطاعت از خدا و رسول اولی الامر است.

تکرار فرمان اطیعوا رمز تنوع دستورها است. پیامبر (ص) گاهی بیان احکام الهی می کرد، گاهی دستور حکومتی می داد و دو منصب رسالت و حکومت داشت. قرآن گاهی خطاب به پیامبر (ص) می فرماید: "أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ"، آنچه را نازل کرده ایم برای مردم بیان کن. و گاهی می فرماید:" لِتَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاکَ اللّهُ" میان مردم بر اساس قوانین الهی، حکومت و قضاوت کن.

قرآن درباره مفسدان، مسرفان، گمراهان، جاهلان، جباران و .. دستور "لاتطع" و "لا تتبع" می دهد. بنابراین موارد اطیعوا باید کسانی باشند که از اطاعتشان نهی نشده باشد و اطاعتشان در تضاد با اوامر خدا و رسول (ص) قرار نگیرد.

در آیه، اطاعت از اولی الامر مطرح شده است، ولی به هنگام نزاع، مراجعه به آنان مطرح نشده بلکه تنها مرجع حل نزاع، خدا و رسول (ص) معرفی شده اند و این نشانه آن است که اگر در شناخت اولی الامر و مصداق آن نیز نزاع شد، به خدا و رسول (ص) مراجعه کنید که در روایات نبویف اولی الامر اهل بیت پیامبر (ص) معرفی شده اند.

حسین ابن ابی العلاء گوید: من عقیده ام را درباره اوصیای پیامبر (ص) و اینکه اطاعت آنها واجب است. 

بر امام صادق (ع) عرضه کردم، حضرت فرمود: آری چنین است، اینان همان کسانی هستند که خداوند درباره آنان فرموده "اطیعوا الله..." و همان کسانی هستند که درباره آنها فرموده: "انما ولیکم الله ... و هم راکعون" .

حضرت علی (ع) در خطبه 125 نهج البلاغه و عهدنامه مالک اشتر فرمود: مراد از مراجعه به خدا و رسول (ص) مراجعه به آیات محکمات و سنتی که همه بر آن اتفاق داشته باشند. 

همچنین آن حضرت (ع) فرمود: هر حاکمی که به غیر از نظر اهل بیت معصوم پیامبر (ص) قضاوت کند طاغوت است.

موفق باشید ...