سر نهفته در نماز جمعه

نماز جمعه نماز جمعه اختصاص دارد به اینکه به خاطر بگذرانى که روز جمعه روز بزرگ و سید روزها و عید شریف مى باشد حق تعالى مخصوص گردانیده آن را به این امت ، تا تقرب بجویند به وسیله این روز، به جوار رحمت او و در شوند از دوزخ و از رانده شدن از درگاه الهى و رغبت کنند در این روز به رو آوردن و متوجه شدن به اعمال صالحه و تلافى کنند تقصیرات سائر روزهاى هفته خود را و همت خود را برگردانند جانب آنچه مقرب ایشان است به خدا و نزدیک است به حضرت پروردگار، که آن نماز جمعه باشد، و تعبیر فرموده است خداوند متعال از نماز جمعه ، در کتاب عزیز خود به ذکرالله و مخصوص گردانیده آن را از سائر نمازها به ذکرى که آن مخصوص این نماز مى باشد و فرموده : یا ایهاالذین امنوا اذا نودى للصلاة من یوم الجمعة ، فاسعوا الى ذکر الله ، و ذروا البیع ، ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون سوره جمعه آیه 9 اى کسانى که ایمان آورده اید به خداى تعالى هر موقعى که منادى ندا سر زد در روز جمعه (براى نماز جمعه ) البته بشتابید به سوى ذکر خدا و رها کنید خرید و فروش را، چه آنکه این کار (یعنى : آمدن به سوى نماز جمعه و ذکر خدا) بهتر مى باشد براى شما، اگر فضیلت نماز جمعه را بدانید.

در این آیه شریفه ، نوعى از تاءکید و تنبیه مى باشد بر اهمیت این کار، کسانى که بصیرت در ادبیات عربى داشته باشند، متوجه مى شوند. و از اهم رمزهاى آن این است که تعبیر فرموده از نماز جمعه ، به ذکر الله چه آنکه این اشارت است به آنکه غرض اصلى از نماز، تنها مجرد حرکات بدن و سکنات و رکوع و سجود نمى باشد، بلکه مقصود اصلى به یاد بودن خدا مى باشد به قلب و احضار عظمت او سبحانه است به دل .پس در این نکته سرى مى باشد و البته نماز بازدارنده است از فحشاء و منکر، چنانچه در کلام الهى واقع شده :ان الصلاة تنهى عن الفشحاء و المنکر سوره عنکبوت آیه 45 به درستى که نماز باز مى دارد شخص را از کارهاى زشت و ناگوار البته نماز در وقتى از فحشاء و منکر، شخص را باز میدارد که با توجه تمام و ملاحظه جلال و ساحت قدس الهى بوده باشد. تفسیرهاى زیادى وارد شده در ذیل این آیه ، به طورى که مى رساند که مراد از نماز تنها ذکر و جنباندن زبان نمى باشد. پس وقتى که نماز جمعه چنین قابلیت را داشته باشد لاجرم لازم و واجب است اهتمام به آن ، زیاده بر نمازهاى دیگر، و واجب است مهیا و مستعد شدن مر ملاقات الهى را و ایستادن در برابر خدا، در آن وقت نیکو با طرزى نیکو.و به دل بگذران این را که هرگاه فرمان دهد تو را پادشاه بزرگى از پادشاهان دنیا، به تشرف محضر او و آمدن به شتاب در پیشگاه او در وقت معینى ، آیا تو مهیا و مستعد نخواهى شد به تمام درجه استعداد؟ آیا مهیا نمى شوى باسکونت و اطمینان و وقار و با لباس فاخر و با استعمال کردن بوى خوش و امثال اینها؟ بر وجهى که مناسب حال آن پادشاه باشد و از همین جا است که در روز جمعه ، نظافت و بوى خوش و عمامه نهادن و سرتراشى و شارب گرفتن و ناخن چیدن وارد شده است .پس مبادرت کن وقت داخل شدن جمعه به این شرطها، با دل پاک و کمال توجه به سوى خدا و عمل خالص که نزدیک کننده به خدا باشد و با نیت پیراسته چنانچه مى گردى این طور در وقت ملاقات پادشاهى از پادشاهان دنیا. و اگر بزرگ نکنى همت خود را در این چیزها و رو به این وظائف نیاورى . از قبیل : خوشبو نمودن وزینت کردن ، ناچار زیان خواهى برد در معامله خود با خدا، و بعد از این حسرت خواهى خورد. و هر قدر ممکن باشد تو را و بتوانى که زیاد کنى نیت و قصد خود را در آنچه ثواب بر آن مترتب مى شود، البته این کار و این نیت را بکن ، تا بهره تو افزون و پاداش ‍ عمل تو زیاد گردد به واسطه آن نیت .پس قصد کن به غسل جمعه کردن ، استحباب روز جمعه را و توبه نمودن و داخل شدن مسجد را و همچنین به باقى کارهاى نیک . و در استعمال بوى خوش ، قصد کن عمل کردن به سنت پیغمبر (صلى الله علیه وآله ) را و بزرگ دانستن مسجد و احترام خانه خدا را، چه آن که خدا دوست ندارد کسى داخل خانه او بشود مگر در حالیکه خوشبو باشد و نیز قصد کن به خوشبو کردن خود حق اشخاصى را که در پهلوى تو هستند در مسجد، تا از مجاورت تو آزار نکشند و تو را به بدبوئى غیبت نکنند و به سبب غیبت تو ایشان به معصیت نیفتند و گفته اند اگر کسى کارى کند که مردم در غیبت بیفتند و او قادر باشد و بتواند آن را از خود دفع کند، لاجرم او شریک در معصیت غیبت آنها خواهد بود چنانچه خداى تعالى فرموده : ولاتسبوا الذین یدعون من دون الله ، فیسبوا الله عدوا بغیر علم سوره انعام آیه 108 ناسزا نگوئید به کسانى که مى خوانند غیر خدا را (یعنى : به مشرکین و بت پرستان بد نگوئید) زیرا بد گفتن شما به آنها سبب مى شود که ایشان هم بد بگویند به خداى تعالى که معبود شما است ، از روى ستم و بى دانشى خود.
پس هرگاه حاضر شوى به نماز جمعه ، حاضر کن دلت را به جهت فهمیدن خطبه و موعظه و مستعد و مهیا شو به جهت تلقى اوامر و نواهى که از شارع مقدس رسیده است پس به درستى که همین است غرض اصلى از بلند خواندن خطبه و استماع مردمان و حرام بودن سخن گفتن در اثناى خطبه خواندن . پس بده حق هر صاحب حقى را، بسا باشد که انشاء الله بوده باشى از نوشته شدگان در دیوان سابقین و مقربین زیرا که مى نویسند نام نمازگزاران را در این روز شریف ، و عرضه مى دارند به حضرت پروردگار، و مى پوشانند برایشان خلعتهاى نور قدسى ، و به تحقیق روایت شده است که : ان الملائکة تقف على ابواب المساجد و بایدیهم قراطیس الذهب و اقلام الفضة ، یکتبون الاول فالاول و ان الجنان لتزخرف و تزین ، و ان الناس ‍ یتسابقون الیها على قدر سبقهم الى الصلاة ، و لاتزال الملائکة یکتبون الداخل الى ان یخرج الامام ، فاذا خرج طویت الصحف و دفعت الاقلام و اجتمعت الملائکة عند المنبر یستمعون الذکر و ان الناس فى المنازل و الخطوة على قدر بکورهم الى الجمعةبراستى فرشتگان مى ایستند بر درهاى مساجد و در دستهاى خود کاغذهاى طلائى وقلمهاى نقره اى دارند مى نویسند هر کس را که بیاید در مسجد بامراعات اول و بعد بودن (یعنى : آن را که جلوتر آمده در اول مى نویسند و آن را که بعد آمده ، بعد مى نویسند) و همانا بهشت زیب و زیور مى شود و مردم پیش مى افتند به سوى بهشت همانطورى که در دنیا پیشى مى گرفته اند در نماز، و ملائکه مرتب هر کسى را که داخل مسجد شود مى نویسند، تا موقعى که امام درآید. پس وقتى که امام درآمد کاغذها پیچیده و قلمها برداشته و فرشتگان فرا مى آیند نزد منبر، گوش مى دهند موعظه امام را. آگاه و هوشیار باشید که مردم در پستى و رفعت و انحطاط و ارتفاع و بهره مندى ، به اندازه صبح خیزى و مهیا شدن آنها است جهت نماز جمعه .پس وقتى که گذرانیدى اینها را به دل خود و و دانستى که ملائکه مى شنوند صداى تو را و ایشان دور تو هستند و خداتو را مى بیند پس لازم است بر تو که رداى هیبت بر دوش اندازى و دراعه آرامش ببر افکنى و در پرده خشیت درآئى تا مستحق شوى که اضافه شود بر تو رحمت ایزدى و سبک گرداند سنگینى تو را برکت خدا، و مقبول فرماید نماز تو را و دعاى تو را مستجاب و مسموع نماید و البته در این روز زیاد کن در ذکر و استغفار و دعاء و تلاوت قرآن ، وصلوات بفرست بر پیغمبر و آل او (صلى الله علیه وآله ) و صدقه کن ، چه آنکه این روز شریفى است و فضیلت آن فایض و رحمت آن واسع مى باشد. پس هرگاه محل قابل باشد سعادت حاصل مى گردد، و مراد تو افزونى به دست مى آید و یاد بیاور که در روز جمعه ساعتى مى باشد که خدا حاجت هیچ مؤمنى را در آن ساعت برنمى گرداند، پس جهد کن که ملائکه بیایند نزد تو در وقت دعا کردن ، یا در حالت استغفار یا در حالت ذکر؛ به احسن احوال . پس به درستى که حق تعالى عطا مى کند ذکر را بیشتر از آنچه عطا مى کند وسائل را و اگر ممکن باشد و بتوانى ، اقامت کن مجموع این روز را در مسجد، و الا تا عصر بوده باش با حسن مراقبت و کوشش تمام بسا باشد که بهره مند شوى به آن ساعتى ذکر شد چه آنکه بعضى گفته اند آن ساعت مبهم است در تمام روز جمعه به واسطه محافظت تمام اوقات آن روز.و روایت شده که آن ساعت میانه فارغ شدن امام است از خطبه ، تا آنکه مردمان در صفها راست بایستند و بعضى گفته اند: آن ساعت آخر روز جمعه مى باشد تا هنگام فرو رفتن آفتاب و امروز را مخصوص خود بگردان از میانه ایام هفته ، به امید آنکه بشود کفاره گناهانت و استدراک از براى بقیه ایام هفته و کافى است نماز جمعه در اهتمام به روز جمعه و وظایف آن ، به درستى که خدایتعالى گردانیده است نماز جمعه را افضل اعمال بنى آدم بعد از ایمان . چنانکه ناطق است به این معنا اخبار، و تصریح کرده اند بر آن علماء آثار و اخبار، به طورى که دلیل آورده اند بر اینکه واجب افضل است از سنت . و نماز یومیه ، افضل است از نمازهاى غیر یومیه . وصلاة وسطى ، افضل است از نمازهاى یومیه . و مختار آن است که صلاة وسطى نماز ظهر است و نماز جمعه اولى است از نماز ظهر بنابراین نماز جمعه افضل نمازها است . پس ثابت مى شود به همین دلیل که نماز جمعه افضل همه اعمال مى باشد و این دلیل واضحى است .و واجب است اهتمام تمام به شاءن آن و خطر تمام در سستى کردن به شاءن آن مى باشد نسبت به کسى که در شاءن آن تاءم داشته باشد و به تحقیق آگاه کرده است بر جمیع این امورى که ذکر شد قول خداى تعالى بعد از امر به آن ذلکم خیر لکم ان کنتم تعملون این کار براى شما بهتر مى باشد اگر شما دانسته باشید.امر شده است به خواندن سوره جمعه و منافقین در آن چند نماز، تا مکرر شود شنیدن آن و زیاد گردد رغبت در آن و در سوره منافقین فرموده است (بعد از آنکه نماز جمعه را در سوره جمعه ذکر نامیده است .): یا ایها الذین امنوا لاتلهکم اموالکم و لا اولادکم عن ذکرالله ، و من یفعل ذلک فاولئک هم الخاسرون سوره منافقون آیه 9 اى کسانى که ایمان و باور دارید خدا را، مبادا غافل کند مالها و فرزندان شما، شما را از یاد و ذکر خدا، چه آنکه هر کس چنین باشد ناچار از زیانکاران خواهد بود پس تکرار این دقایق در فکر تو، بسا باشد که سبب شود تا از رستگاران گردى پس ‍ حاضر کن دلت را در این روز براى رستگارى و فوز عظیم خداوندى ...

موفق باشید ...