اسلام در مدینه

دوران حیات رسول اکرم در مدینه را می توان به دو دوره تقسیم کرد:1-دوران تشکیل امت واحده ی دینی 2-دوران تاسیس حکومت اسلامی. 

نکته:اقدام نخست پیغمبر در مدینه ، تاسیس مسجد بود تا پایگاهی برای اجتماع دینی مسلمانان باشد و از آنجا ، آیات خداوند را بر جامعه دینی عرضه دارد. پیامبر با برگزاری مراسم عبادی چون نماز جمعه روح جمعی را تقویت نمود. 

۱-ایجاد یگانگی و برادری دینی:گروهی از مسلمانان ساکن مدینه را مهاجرانی تشکیل می دادند که از دیار خویش هجرت کرده بودند و در مدینه به سر می بردند.کینه های قدیم میان این مهاجران پیامبر را وادار کرد تا برای ایجاد همدلی و وحدت ، بر اساس ایمان مشترک ، بین آنان پیوند برادری بر قرار کند. در این میان پیامبر با علی بن ابی طالب پیمان برادری بست.  

2-تهیه نظام نامه اجتماعی :در این مرحله پیامبر پیمان نامه ای تدوین کرد که بر اساس آن ، اصول و مقررات اجتماعی تازه ای وضع گردید و نظم و همزیستی مسالمت آمیزی میان مسلمانان مدینه و نیز یهودیان فراهم شد. 

3-نبرد با مشرکان:پس  از اینکه آیه و حکم جهاد بر پیغمبر نازل شد مسلمانانی که تحت ستم مشرکان بودند اجازه یافتند تا علیه مشرکان بجنگند.بدین گونه جنگ های پیامبر  آغاز شد. 

در میان غروات پیامبر در این دوره ، سه نبرد از اهمیت بیشتری برخوردار بود:1-بدر 2-احد 3-احزاب 

توضیح:۱-در این نبرد ها اگر پیامبر خود فرماندهی عملیات را بر عهده اشت آن نبرد را غزوه می نامیدند و اگر پیامبر فرمانده ی سپاه را تعیین می کرد آن را سریه می خواندند. 

  ۲-مورخان تعداد کسانی را به ضربت علی (ع) کشته شدند بیش از چهارده تن ذکر کردند از آن جمله حنظله پسر ابو سفیان و برادر معاویه بود.

غزوه ی بدر:این نبرد در سال دوم هجرت در محل چاههای بدر واقع شد.در این نبرد نزدیک به هفتاد تن از مشرکان به هلاکت رسیدند.یکی از آنان ابوجهل بود که پیامبر او را فرعون امت نامیده بود. 

در جنگ بدر تعدادی از مسلمانان به شهادت رسیدند. 

 نکته: در جنگ بدر نزدیک به هفتاد تن از دشمنان  به اسارت مسلمانان در آمده بودند.رسول خدا اسیران را میان یاران خود تقسیم کرد و فرمود با اسیران به نیکی رفتار کنید.

غزوه ی احد:مشرکان مکه پس از شکست در جنگ بدر تصمیم گرفتند که به طریق دیگری آن را انجام دهند. به همین دلیل سپاهی بیش از سه هزار نیروی جنگی روانه ی مدینه شد.فرمانده ی سپاه قریش ابوسفیان بود.پیامبر پس از اینکه از ماجر آگاه شد در مسجد شورای نظامی تشکیل شد.در این نبرد سپاه اسلام شکست تلخی را متحمل شد و علت آن این بود که عده ای از مسلمانان دستورات رسول خدا  را زیر پا نهادند. 

در این جنگ نزدیک به هفتاد تن از مسلمانان به شهادن رسیدند.

نبرد احزاب(خندق):در سال پنچم هجرت نبرد سرنوشت ساز احزاب رخ داد.علت نامگذاری این نبرد به احزاب یا همان خندق پیشنهاد سلمان فارسی به پیامبر به حفر خندق بود و پیامبر هم دستور حفر خندق را صادر کرد.نبرد خندق نتایج مهمی داشت:باعث تثبیت قدرت نظامی مسلمانان در شبه جزیره گردید. 

امنیت راههای تجاری  مکه با شام از بین رفت و قدرت اقتصادی سران شرک رو به کاهش رفت. 

اندیشه ی توحید و یکتا پرستی بساط شرک و بت پرستی را متزلزل ساخت و زمینه های گرایش به اسلام را در سراسر شبه جزیره فراهم کرد. 

مقابله با توطئه های یهود:دو گروه دیگر غیر از مشرکان وحدت امت اسلامی را آسیب پذیر کرده بودند:یهودیان و منافقان 

یهودیان مدینه سه طایفه بودند:بنی قینقاع بنی نضیر و بنی قریظه.  

دلایل دشمنی ها و توطئه هی یهود را می توان در مسائل زیر جستجو کرد: 

 یهود قومی سوداگر و منفعت پرست بودند.آنان از طریق داد و ستد با قریش سود بسیار می اندوختند ولی پس از اسقرار اسلام در مدینه این ارتباط تجاری بین آنان و قریش قطع شد و به منافع اقتصادی آنان لطمه ی سنگینی وارد آمد. 

یهودیان خود را قوم برگزیده ی خداوند می پنداشتند و گمان می بردند که در پیشگاه خداوند از امتیازات ویژه ای بر خوردارند و جز اندکی عذاب نخواهند دید.پیامبر با براهین عقلی به دفع شبهات آنان پرداخت سپس با تعیین کعبه به عنوان قبله ی مسلمانان به دستور خداوند از آنان فاصله گرفت و سر انجام به دفع و طرد آنان از مدینه پرداخت. 

دفع کارشکنی های منافقان:گروه دیگر که در شهر مدینه به زیان جامعه اسلامی عمل می کردند منافقان بودند.سرکرده ی آنان خزرج به نام عبدالله بن اُبی بود.در این میان عبدالله بن اُبی به فتنه گری برخاست و سوره ی منافقون در این باره نازل شد. 

تاسیس حکومت اسلامی  

با اخراج یهودیان از مدینه تشکیل امت واحده ی اسلامی تحقق یافت و آیین اسلام مبانی و اصول احکام دینی خود را تشریح کرد و حکومت آرمانی پیامبر تحقق پذیرفت که در آن، عدالت و قسط ارزشی  متعالی تلقی شد. 

قرار نامه صلح حدیبیه:این قرار نامه در محلی به نام حدیبیه بسته شد که به موجب آن قرار شد تا ده سال بین طرفین جنگی نباشد.بر اثر این پیمان بین مسلمانان و کفار گفت و شنود مستقیم بر قرار شد و آنان بی واسطه با معنویت اسلام آشنا شده و به اسلام گرویدند.بعضی از سران شرک چون خالدین ولید و عمرو عاص به اسلام گرویدند.