استواری پیوند خویشاوندی به وصف امیرالمومنین ...

خویشاوندانتان را دریابید و پیوند خویش با آنان استوار گردانید تا خداوند روز قیامت حسابرسى را بر شما سبک و آسان گیرد.

در راستاى همان استوار ساختن پیوند برادرى و نیز دورى از قهر و تفرقه، نخست پیوند با خویشاوندان مورد تاکید قرار گرفته است. خداوند درباره ى 'صله ى رحم' یعنى پیوستن به خویشاوندان، چنین مى فرماید: 'انما یتذکر اولوالالباب الذین یوفون بعهد الله و لاینقضون المیثاق' 'و الذین یصلون ما امر الله به ان یوصل و یخشون ربهم و یخافون سوء الحساب' [ رعد/ 21 - 19 . ] خداوند فقط به خردمندان تذکر مى دهد و هشیارشان مى سازد، همان کسانى که به عهد الهى وفادار مى مانند و پیمان خویش با خدا را نمى شکنند. آنان که به آنچه خداوند فرمان داده است که بپیوندند، مى پیوندند و از پروردگارشان مى ترسند و از بدى حساب در روز قیامت هراس دارند.

و پس از بیان ویژگیهاى دیگرى از این گروه خردمندان، ادامه مى دهد: و الذین ینقضون عهد الله من بعد میثاقه و یقطعو ما امر الله به ان یوصل و یفسدون فى الارض اولئک لهم اللعنه و لهم سوء الدار' [ رعد/ 25. ] و کسانى که پس از پیمان بستن با خداوند، پیمان مى شکنند و پیوند خویش با خویشاوند مى گسلند و در زمین فساد و تباهى مى کنند، لعنت و نفرین خدا بر آنان باد و جایگاهى دردناک بهره و نصیبشان!

حضرت امیرالمومنین در یکى از سخنان خود، به یکى از ثمرات صله ى رحم اشاره فرموده است، به همان مطلبى که از رسول خدا شنیده است. امام صادق از پدران خویش، از حضرت على علیه السلام نقل مى کند که آن جناب از قول پیامبر فرمود: صله ى رحم حسابرسى روز قیامت را آسان مى کند و از مرگ دلخراش پیشگیرى مى نماید. [ عن ابى عبدالله، عن آبائه، عن على- علیهم السلام- قال: قال رسول الله صلى الله علیه و آله: صله الرحم تهون الحساب و تقى میته السوء. "بحارالانوار ج 71 ص 94". ]

مضمون فوق اینگونه هم نقل شده است: عن ابى جعفر علیه السلام قال: قال رسول الله صلى الله علیه و آله بر الوالدین و صله الرحم یهونان الحساب. ثم تلا هذه الایه:'و الذین یصلون ما امر الله به ان یوصل و یخشون ربهم و یخافون و الحساب' "تفسیر عیاشى ج 2 ص 223". سفارش به صله ى رحم آنقدر فراوان است و روایات نقل شده در این زمینه چنان زیاد، که در این مختصر جز به برخى از آن بیانات راهگشا نمى توان اشاره کرد: پیامبر درباره ى تاثیر صله ى رحم بر فراوانى و تاخیر اجل فرمود: هر کس که شادمان و مسرور مى شود از اینکه روزى اش فراوان شود و اجلش دیر فرارسد پس باید که صله ى رحم کند. [ من سره ان یبسط له فى رزقه، و ینسا له فى اجله فلیصل رحمه، "بحارالانوار ج 71 ص 9". ]

امام باقر علیه السلام نیز درباره ى تاثیرات صله ى رحم فرمود: صله ى ارحام اعمال دینى آدمى را پاکیره مى سازد و دارایى را فزونى مى بخشد و بلا را برطرف مى سازد و حساب روز قیامت را آسان مى کند و مرگ را به تاخیر مى اندازد. [ قال ابوجعفر علیه السلام، صله الارحام تزکى الاعمال و تنمى الاعمال، و تدفع البلوى، و تیسر الحساب و تنسى ء فى الرزق. "کافى ج 2 ص 150". ]

صله رحم داراى مراتبى است. پیامبر در این باره فرمود:

صله ى رحم کن، هر چند به شربتى از آب، برترین چیزى که مى توان به وسله ى آن صله ى رحم کرد بازداشتن دیگران از آزار اوست. در دنیا صله ى رحم کنید، هر چند به یک سلام. [ قال رسول الله صلى الله علیه و آله: صل رحمک و لو بشربه من ماء و افضل ما یوصل به الرحم کف الاذى عنها. و قال صلى الله علیه و آله: صلوا ارحامکم فى الدنیا و لو بسلام.

"بحارالانوار ج 71 ص 103 و 104". ]

آثار صله ى رحم چنان است که همه را دربرمى گیرد. چنانچه حضرت على از پیامبر نقل مى کند که فرمود: صله ى رحم سرزمینها را آباد مى کند و عمرها را طولانى مى سازد، هر چند که اهل آن سرزمین خوبان نباشند. [ عن على علیه السلام قال: قال رسول الله صلى الله علیه و آله: صله الرحم تعمر الدیار و تزید فى الاعمار، و ان کان اهلها غیر اخیار. "بحارالانوار ج 71 ص 94". ]

همچنین از پیامبر نقل است که فرمود: ان القوم لیکونون فجره و لایکونون برره. فیصلون ارحامهم فتنمى اموالهم و تطول اعمارهم." شرط صله ى رحم عمل متقابل نیست. یعنى ما وظیفه داریم صله ى رحم کنیم، هرچند متقابلا این امر صورت نگیرد.

دستور صریح در این مورد این است که امیرالمومنین فرمود: به خویشاوندان بپیوندید، هر چند آنها از شما بگسلند. [ صلوا ارحامکم و ان قطعوکم. و قال ابوذر: اوصانى رسول الله صلى الله علیه و آله ان اصل رحمى و ان ادبرت. "بحارالانوار ج 72 ص 91 و 92". ]

به همان شدت و اهمیت که درباره صله ى رحم سخن گفته اند، درباره قطع رحم نهى اکید فرموده، آثار سوئى براى آن برشمرده اند. از جمله آنکه:

- قاطع رحم به بهشت درنمى آید. [ بحارالانوار ج 71 ص 91. ]

- قطع رحم موجب سرعت مرگ و کوتاهى عمر مى شود. [ بحارالانوار ج 71 ص 94 و 138. ]

- قطع رحم داراییها را به باد مى دهد. [ بحارالانوار ج 71 ص 138. ]

- سرزمینها را ویران مى سازد. [ بحارالانوار ج 71 ص 134. ]

- نسل آدمى را منقطع مى کند. [ بحارالانوار ج 71 ص 134. ]

سخن آخر و آخر سخن آنکه، پیامبر خدا فرمود:

یکى از صفات خداوند رحمان است، صفت بسیار ویژه اى که برگرفته از رحمت واسعه خداست و رحم نیز کلمه اى است که رحمن از آن مشتق شده است. از این روست که هرکس به رحم خویش بپیوندند خدا به او مى پیوندد و رحمتش شامل حال او مى گردد و هر کس که قطع رحم کند از رحمت خدا دور مى ماند. [ تفسیر امام حسن عسکرى/ 34. ]

به این ترتیب معلوم مى گردد که مهر و محبتى که میان خویشاوندان است جلوه اى است از رحمت و لطف خداوند. اینک سخن در آن است که آن کدام رحمى است که هر کس به آن بپیوندد به خدا پیوسته است و هر کس از آن دست بردارد، از خدا بریده است ؟ بى تردید حقى که پیامبر به گردن مومنین دارد از حقوق هر خویشاوندى بالاتر است. از این رو حق رحم پیامبر از حق دیگر ارحام نیز بالاتر است. یعنى رحم رسول الله شایسته تر است از پیوستن به خویشاوندان و گناه قطع رحم از آن حضرت، بسیار بزرگتر از قطع رحم معمولى.

و جالب آنکه علاوه بر عترت رسول اکرم که بى تردید رحم آن حضرت هستند شیعیان امیرالمومنین جزء خویشاوندان پیامبر محسوب مى شوند و پیوستن به شیعیان مومن همان صله رحم محمد و آل محمد است. [ [برگرفته از حدیث مفصلى از حضرت على علیه السلام. "تفسیر امام حسن عسکرى علیه السلام/ 36 -34". و نیز بحارالانوار ص 115 حدیث 75 همراه با بیان مرحوم مجلسى. البته این مضمون در روایات دیگرى هم آمده است. به همان ج 71 باب صله رحم مراجعه شود. احادیث"97، 93 ،53 ،40 ،39 ،37 ،25 ،8 ،3". 

موفق باشید ...