آزادی از حقوق اساسی مردم است ...

 از دیدگاه اسلام، اصل آزادی و حریت انسان، اصلی اساسی و مهم است.

این اصل در اندیشه مولای متیقان امیر مومنان علی(ع) نیز جلوه خاصی دارد. 

 انسان آزاد افریده شده است  یکی از مبانی انسان شناختی آزادی در اندیشه امام علی(ع)، این است که انسان آزاد آفریده شده است. 

 از نظر امام(ع)، انسان آزاد آفریده شده و از جهت انسانیت، برخی از انسانها بر بعضی دیگر هیچ گونه برتری ندارند و نیز برای هیچ انسانی شایسته و سزاوار نیست که خود را بنده دیگری سازد.  

امام(ع) در جاهای مختلفی این آزادی را بیان کرده و انسانها را از برده دیگران بودن بر حذر داشته است. در نتیجه، از دیدگاه امام علی(ع)، انسانها همگی آزاد افریده شده اند و در صورت پذیرش این دیدگاه، و اینکه اگر انسان آزاد افریده شده و همه انسانها به طور یکسان آزاد افریده شده اند، بنابراین هیچ کس نمیتواند دیگری را به بند بکشد و آزادی او را سلب نماید. 

 انسان آزاده نباید عبادت انسان دیگری را به جا آورد و هدف بعثت نیز رهایی انسانها از عبادت و سلطه دیگران و عبادت کردن خداوند است؛ چنان که امام در خطبه 147 نهج البلاغه می فرماید: خداوند، حضرت محمد(ص) را به حق برانگیخت تا بندگان خود را از پرستش دروغین بتها رهایی بخشیده و به پرستش خود راهنمایی کند. 

عقل راه رسیدن به سعادت است یکی دیگر از مهمترین مبانی معرفت شناختی آزادی در تفکر امام علی(ع)، یعنی عقل از دیدگاه مولا، عقل در مقایسه با سایر قوای بدن از ارزش و اهمیت بالاتری برخوردار است؛ در نتیجه، شناخت و معرفتی که از عقل حاصل می گردد، ارزش بیشتری نسبت به شناخت حاصل از سایر منابع معرفت دارد. 

از دیدگاه امام علی(ع)، عقل مایه نجات و رستگاری انسان است و نیز از نظر ایشان، عقل در آدمی، راه رستگاری و سعادت را از شقاوت و گمراهی باز میشناسد و در نتیجه، انسان، توانایی شناخت راه صحیح را پیدا میکند. 

براساس دیدگاه امام(ع)، تضارب آرا و افکار، زمینه استخراج بهترین راه حلها و افکار دانسته شده است.
نظریه مردم سالاری دینی، در اندیشه و تفکر امام علی(ع)، خودرأیی موجب هلاکت دانسته شده و توجه به نظر دیگران به خصوص برای حاکمان و زمامداران جامعه توصیه شده است.  

به عبارت دیگر، مشورت با عقلا باعث برخورداری از عقل دیگران در اداره جامعه می شود و زمینه رشد و شکوفایی استعدادها را فراهم می سازد؛ چنان که امام علی(ع) در یکی از کلمات قصار خود به این مطلب اشاره کرده و میفرماید: هر که خودرأی گردید، به هلاکت رسید و هر که با مردمان مشورت کرد، خود را در خرد آنان شریک ساخت.
 

آزادی از حقوق اساسی مردم است
حق بودن آزادی از دیدگاه امام علی(ع) را به عنوان یکی دیگر از بنیانهای نظری آزادی در اندیشه و تفکر امام از دیدگاه مولای متقیان، علاوه بر اینکه انسان آزاد افریده شده و با برخورداری از عقل می تواند زندگی خود را ساماندهی کند، آزادی از حقوق اساسی انسان نیز به شمار میرود. و از آنجا که آزادی، از جمله حقوق اساسی مردم می باشد، رعایت آن برای زمامداران و حاکمان، لازم و ضروری است. 

از نظر امام(ع)، زمامداران باید حقوق مردم را رعایت کنند که یکی از مهمترین آنها مدارا کردن با مردم و پرهیز از ظلم و ستم و خشونت بر آنهاست. 

 چنان که مولای متقیان، خطاب به زیاد بن ابیه، حاکم فارس می نویسد«کار به عدالت کن و از ستم و بیداد بپرهیز که ستم، رعیت را به آوارگی وا دارد و بیدادگری، شمشیر را در میان آرد». یا در جای دیگری، امام(ع)، خطاب به عبدا... بن عباس، حاکم بصره درباره ضرورت پرهیز از خشم بر مردم می فرماید: «با مردم، گشاده رو باش آن گاه که آنان را بینی یا درباره آنان حکمی دهی و یا در مجلس ایشان نشینی. از خشم بپرهیز که نشانه سبکی سر است و شیطان، آن را راهبر است».  

حکومت و فرمانروایی از نظر امام علی(ع) بر مدار حق می گردد و بر فرمانروا و فرمانبردار لازم است حقوق یکدیگر را مراعات کنند که مهمترین آنها از طرف فرمانبردار، پذیرفتن دستورات حکومتی و تبعیت از قانون حکومت و طرف فرمانروا به رسمیت شناختن حق آزادی فرمانبرداران است. 
 

موفق باشید ...